De sfeervolle stad genomen door de zee

Op slechts 18 mijl van Totnes ligt het dorp Hallsands bij Kingsbridge in Zuid-Devon, het dorp dat in zee viel. Zeggen dat het dorp er nog steeds ligt, is een beetje overdreven, maar de overblijfselen (die nu gesloten zijn) zijn nog steeds te zien vanaf een uitkijkplatform boven de kliffen.

Niemand weet precies wanneer Hallsands werd opgericht, hoewel sommigen zeggen dat het waarschijnlijk rond 1600 was en in de 18e en 19e eeuw groeide. Tegen 1891 had het 37 huizen, de London Inn en een bevolking van 159 met een zeer hechte gemeenschap. De meeste inwoners bezaten hun eigen huis en waren voor hun levensonderhoud afhankelijk van de visserij, voornamelijk krab. Het was een gevaarlijk beroep met onregelmatige inkomsten en frequente verliezen op zee. Iedereen, ook vrouwen en kinderen, hielp bij het binnenhalen van de boten en netten.

Alles ging goed tot de Admiraliteit in de jaren 1890 besloot dat de marinewerf in Keyham bij Plymouth moest worden uitgebreid, waarvoor honderdduizenden tonnen beton nodig waren. In januari 1896 kreeg het bouwbedrijf Sir John Jackson Ltd toestemming om grind te baggeren uit de kust tussen Hallsands en het naburige Beesands. Veel vissers uit die tijd, die het gebied voor de kust goed kenden, verzetten zich tegen de plannen omdat het baggeren zowel de zeebodem als het strand zou veranderen en wat werd weggehaald zeker niet zou worden vervangen.

Ondanks de protesten van de bewoners begonnen de baggerwerkzaamheden in het voorjaar van 1897 en in de daaropvolgende vier jaar werd ongeveer 660.000 ton materiaal verwijderd. De werkzaamheden werden uiteindelijk stopgezet toen het verzet van verschillende vissersdorpen toenam omdat zij zagen dat hun kiezelstranden meedogenloos werden weggesleept.

Het duurde 18 jaar vanaf het begin van het baggeren tot de uiteindelijke vernietiging van Hallsands. Aangenomen werd dat de verwijdering van de kiezelsteen op natuurlijke wijze zou worden vervangen, maar we weten nu dat dezelfde kiezelsteen die de nabijgelegen dorpen Beesands en Torcross beschermt, duizenden jaren geleden tijdens de ijstijden is afgezet en niet wordt vervangen.

Er werd een onderzoek ingesteld na protesten van dorpelingen die vreesden dat het baggeren hun strand en dorp zou bedreigen, maar het baggeren ging door nadat was besloten dat de activiteit waarschijnlijk geen significante bedreiging vormde. Tegen 1900 begon het niveau van het strand echter te dalen en tijdens de herfststormen van dat jaar spoelde een deel van de zeewering weg. In november 1900 dienden de dorpelingen een petitie in bij hun parlementslid Frank Mildmay waarin ze klaagden over schade aan hun huizen, en in maart 1901 schreef Kingsbridge Council een brief aan de Board of Trade waarin ze klaagden over schade aan de weg.

Het liberale parlementslid voor het gebied steunde de bewoners van Hallsands zeer en bood meer dan eens zijn eigen geld aan om de bewoners te helpen.

In september 1901 concludeerde een nieuwe inspecteur van de Board of Trade dat verdere zware stormen ernstige schade zouden kunnen veroorzaken en adviseerde hij het baggeren te staken en op 8 januari 1902 werd de baggervergunning ingetrokken.

Op 26 januari 1917 doorbrak een combinatie van oostenwind en uitzonderlijk hoog water de verdediging van Hallsands en viel het dorp in zee! Wonderbaarlijk genoeg raakte niemand gewond, maar veel gezinnen moesten verhuizen naar naburige dorpen omdat ze alles hadden verloren.

Slechts één huis bleef overeind na de verwoesting. De eigenares Elizabeth Prettyjohn weigerde koppig te vertrekken en woonde er met haar kippen tot haar dood in 1964. Zij trad op als gids voor de bezoekers die in de loop der jaren nieuwsgierig de overblijfselen van het dorp kwamen bekijken. Tegenwoordig wordt haar huis gebruikt als zomerverblijf.
Een andere beroemde inwoonster van Hallsands was Ella Trout samen met haar zussen Patience, Clara en Edith. Toen hun vissersvader, William, ziek werd, gaven Patience en vervolgens Ella hun school op en beheerden zij zijn boot, die de enige bron van inkomsten was voor het gezin. William stierf in 1910 toen Ella 15 jaar oud was. Op 8 september 1917, na de ramp in Hallsands, was Ella met haar 10-jarige neef William aan het krabben toen ze zagen dat de SS Newholm een mijl ten zuiden van Start Point door een zeemijn werd getroffen. Samen met William Stone, een andere visser in de buurt, roeiden ze naar de plek waar ze negen mannen hielpen redden. Als erkenning voor haar moed ontving ze de Order of the British Empire.

Met een vergoeding voor de vernietiging van hun huisje in Hallsands plus wat inkomsten bouwden de zusters Trout's Hotel op de klif boven het verlaten dorp. De Trouts runden het hotel met succes tot 1959. Recentere eigenaars kwamen uit Londen en trokken enkele van hun bekende vrienden aan, waaronder Danny La Rue en Larry Grayson, en jarenlang hingen hun gesigneerde foto's aan de muren van de eetzaal. Het hotel is sindsdien omgebouwd tot appartementen en heet nu Prospect House.

Meer recentelijk is het verhaal van Hallsands omgezet in een opera genaamd "Whirlwind" in opdracht van het gerenommeerde gezelschap Streetwise Opera en geschreven door Will Todd, een van 's lands meest vooraanstaande jonge operacomponisten, en Ben Duwell, en is het ook opgenomen in een boek van Steve Melia genaamd "Hallsands; A Village Betrayed".

U kunt naar Hallsands lopen vanuit de dorpen Beesands of Torcross via het South West Coast Path. Beesands is weliswaar een klein dorp, maar heeft een café en toiletten en gratis parkeergelegenheid. Torcross is groter met een paar cafés en een pub en meer (betaalde) parkeergelegenheid. U kunt niet meer van Blackpool Sands naar Slapton Sands rijden en dan door naar Torcross vanwege de recente stormen en schade aan de wegen, wat op zich wel ironisch is.

Hallsands en Beesands zijn beide beloopbaar en matig bereikbaar vanuit Torcross, dat over ruime (betaalde) parkeergelegenheid beschikt. Beesands heeft echter gratis parkeergelegenheid. Vanuit Totnes rijdt u naar Dartmouth, dan naar Slapton en tenslotte naar Torcross.

Als u met de bus wilt reizen, kunt u de 164 naar Kingsbridge of de X64 naar Dartmouth nemen en dan de nummer 3 naar Torcross. Alle routes naar de kustdorpen maken deel uit van het South West Coast Path en zijn dus altijd toegankelijk.